Geçtiğimiz haftanın en çok konuşulan mevzularından biri Facebook Yapay Zeka Laboravutarı'nda iki chatbot'un (yapay zeka teknolojisini kullanarak insanlarla iletişim kuran, onlarla sohbet eden veya onları çeşitli şekillerde yönlendiren bilgisayar) İngilizceyi bırakıp kendi aralarında geliştirdikleri bir dille konuşması oldu. Önce panikle program kapatıldı. Ardından sistem yeniden programlandı ve İngilizce konuşma şartı getirildi. Akıllara ünlü fizikçi Stephen Hawking'in "Yapay zeka, kendisini geliştirmeyi sürdürebilir ve hatta kendisini yeniden biçimlendirebilir. Son derece yavaş bir biyolojik evrimle sınırlı olan insanlar, bu tür bir güçle yarışamaz" cümlesi geldi. Ve yapay zekanın arkasında yatan korku açığa çıktı... Yapay zekaya dair gelişmeler hızla yayılıyor. Bu hıza yetişmekse neredeyse imkansız. Tıpkı yıllar önce olduğu gibi...

35 yıl önce bilgisayarın hayatımızın en önemli unsuru olacağını IBM'in sahibi bile hayal edememişti. Yıllar insanoğlu için hızlı geçti, teknoloji insanoğluna depar attı, farkı epey açtı. Bunu nasıl hayal edemedikse, yapay zekanın ne hızla hayatımızın tamamını kaplayacağını da hayal edemiyoruz.



Tamamını kaplayacağını diyorum çünkü birçokları yapay zekanın sadece robotlardan ibaret olduğunu sanıyor ve evinde bir robot görmeden o günlerin geleceğini düşünmüyor. Oysa yapay zeka şu an bile hayatımızda. Mesela, trafik ışıkları ona emanet, borsa yapay zekasız düşünülemiyor. En ucuz uçak biletini bulurken kullandığınız program da bir yapay zeka, telefonunuzda tatlı tatlı sohbet ettiğiniz Siri de...
Gündeme bir bakın... ABD ve Kuzey Kore arasındaki gerilimde yapay zekanın başrolde oynamayacağını kimse söyleyemez. Bu nükleer gerilimde bile işlerin ısınması halinde yapay zeka önemli bir araç olarak zaten kullanılacak.

Durum böyle olunca kaygılar ve paranoyalar da havada uçuşuyor. Hızına yetişemediğimiz, anlayamadığımız yapay zekadan korkar hale geldik. Fişini çekeriz olur biter mi? Bir kısım akademik insanın korkusu, varlığının farkında olan bir yapay zeka yarattıktan sonra, onun varoluşunu sürdürme isteği. Bilişsel sisteme "Ben" dedirttiğimiz noktada, çıkarlar çelişirse neler olacak?
Tüm bu beyin yakan soruları uzmanlarına sorduk:

UFUK TARHAN/ Futurist; 20 sene içinde epey insan telef olacak

- Yapay zeka konusunda işin uzmanları bile ikiye ayrılmış vaziyette. Biz sıradan insanlar nasıl çıkacağız işin içinden?

- Aslında ikiye ayrılmadılar. Bir kısmı daha kötümser, bir kısmı daha iyimser. Mark Zuckerberg ve onun gibi gençler iyimser; "Söylenen kötü şeylerin hepsi olabilir! Biz bunu iyi şeyler için kullanabiliriz ona odaklanalım" diyor. Aslında özünde insanlığın yaşadığı birçok sıkıntının temelinde olan şey, hesapsız kitapsız yaşamak, üretmek ve tüketmek. Bu yapay zeka konusunda da geçerli. Daha sade, yalın, sakin hayatlara ihtiyacımız var. Bunun için daha sistematik ve kurgulanmış süreçler gerekiyor. Hayatımızı kolaylaştırmak için bu süreci makinelara yüklersek daha az ama verimli ve dengeli çalışırız. İnsan bu kadar çok çalışmak için kurgulanmamış, insan bir makine değil, şu an makineleşmiş vaziyetteyiz. Yapay zeka ve robotlar bu açıdan bakarsanız büyük fırsat. Yapmak zorunda olduğumuz ama bizi insanlıktan uzaklaştıran, çevreye ve diğer canlılara zarar veren şeyleri elimine edebilir yapay zeka. Ben bu konuya pozitif tarafından bakmayı tercih ediyorum.

- Olumsuz taraflarına da gözlerinizi kapatmadınız sanırım. Olumsuz yanları neler?

- Yapay zekanın şu an en çok kullanıldığı yerler, lojistik ve perakende alanları. En iyi fiyatı, en uygun koşulu artık bir insan bulmak zorunda değil, o analizi yapay zeka yapabiliyor. Bir hareketle milyarlar oynuyor. Kötü niyetli bir müdahale, ticari çöküşlere neden olabilir. Şu an borsa dediğimiz şey tamamıyla yapay zeka. Bir ufak manipülasyon çok fena şeylere neden olabilir.

Kitlesel salgın hastalıklara, ölümlere yol açabilir. Akıllı şehirler yapay zekayla yönetiliyor, tüm şehri küçük bir müdahale ile karıştırabilirsiniz. Yani yapay zeka dediğimiz şey, robotlardan ibaret değil. Yani gelecek tehditleri robotların toplu halde bizi yok etmesi olarak algılamamak gerekir. Şu an zaten yapay zeka ile iç içeyiz ve bir anlamda ona emanetiz. Dünyanın bir yokoluş zamanı var. Bu tür teknolojik keşifleri akıllı kullanamazsak, olumluya çeviremezsek o süreci erkene çekebiliriz. Yapay zeka dünyanın sonunu getirebilir.

- Getirmemesi için ne yapalım?

- Kitlesel olarak intihar edecek, o azaplı günleri bekleyecek halimiz yok. Bunu faydaya çevirebiliriz. Hâlâ şansımız var. Düşünün iklim değişikliğinin etkilerine göre şekillenmemiz lazım... Bilim insanları yer altında, deniz altında, uzay istasyonlarında yaşam koşulları oluşturmak için çalışıyor. Süre vereyim size, 20 yıl içinde sağlık, spor, savunma, sanat aklınıza ne geliyorsa her alanda yapay zeka etkin olacak. Bu daha önce de olabilir ama gerekli altyapıyı oluşturmak zaman alacak. Drone'ları şu an kullanamıyoruz çünkü sivil havacılık kanunları gibi bir şey drone'lar için henüz oluşturulamadı. Ama drone'lar kullanıma hazır. Yani siyaset, hukuk, toplum teknolojinin gerisinde kaldı. Artık her branştaki insanın teknolojiyi çok iyi bilmesi lazım, öyle bir dönemdeyiz.

- İşin etik boyutu nasıl ele alınacak?

- Ortaçağ filmlerini aklınıza getirin. Kölelik, adam öldürme, vahşet... Tüylerimizi diken diken eden olaylar... Ardından silah icat oldu, mertlik bozuldu dönemi geldi. Ve atom bombasına kadar gitti olaylar... Sonra dünya medenileşmeye evrildi, insan hakları diye bir şey ortaya çıktı, ülkeler birbirleriyle barış dili geliştirdi. Bunca şey yaşamışız insanoğlu olarak, ders almamışız. Herhangi bir sıçrama insanı korkutuyor, o korkunun zararını görene kadar tedbir almıyor. Yapay zeka bir sıçrama, 20 sene içinde çok sayıda insan telef olur. Plazalarda çalışan herkesin işi, tüm ofis işleri yapay zeka tarafından yapılabilir. 1930'lardaki sanayi devrimi krizi gibi. Bunlardan ders alıp hazırlanmak gerekiyor.